زهره پندی

الگوها در جدول ۱ تا ۱۰۰

۲۵۴

چکیده

در این فعالیت بچه‌ها تلاش می‌کنند در جدول ۱ تا ۱۰۰ الگوهایی ببینند و آن الگوها را به شکلی قابل فهم بیان کنند. پیدا کردن رابطه‌ها، ساختن الگوها، بیان ایده‌ها و استدلال درباره‌ی آن‌ها می‌تواند فرصت مناسبی برای تفکر جبری در اوایل دوره دبستان فراهم کند.

جدول ۱ تا ۱۰۰ ساختار جالبی دارد.

الگوهای متنوعی در این جدول دیده می‌شود.

در جدول جستجو کنید و الگوها و روابطی در آن پیدا کنید.

جدول ۱ تا ۱۰۰

شرح فعالیت
گام اول؛ جست‌وجوی الگوها

از دانش‌آموزان دعوت کنید دور هم بنشینند. با نشان دادن «جدول ۱ تا ۱۰۰» از آن‌ها بپرسید:

  • چه ارتباطی بین عددهای این جدول می‌بینید؟
  • چه الگوهایی در آن مشاهده می‌کنید؟

به دانش آموزان فرصت دهید تا چند دقیقه به جدول نگاه کنند و رابطه‌های مورد نظرشان را پیدا کنند.

در ادامه از بچه‌ها بخواهید ایده‌هایشان را بیان کنند و سعی کنید به آن‌ها کمک کنید که ایده‌هایشان را طوری بگویند که بقیه هم متوجه شوند.

می‌توانید سوال‌های زیر را بپرسید:

  • یک مثال می‌زنی که ایده‌ات واضح‌تر شود؟
  • این ایده به کدام یک از ایده‌هایی که قبل از آن مطرح شده بود، مرتبط است؟
  • چه کسی می‌تواند بگوید که علی چی گفت؟

اهمیت استدلال

از دانش‌آموزان بخواهید استدلال کنند.

ممکن است دانش آموزان هنگام گفتن ایده‌هایشان، دلیل بیاورند. مثلاً ممکن است دانش‌آموزی بگوید: «که وقتی به صورت مورب به سمت پایینِ راست حرکت می‌کنیم، یازده‌تا یازده‌تا جلو می‌رویم؛ چون ۱۰ تا برای یک خانه پایین آمدن و یکی برای یک خانه به راست رفتن، جلو رفته‌ایم.» در چنین موقعیتی می‌توانید شفاف کنید که او ایده‌اش را همراه با دلیل بیان کرده است و از دانش‌آموزان دیگر بپرسید که آیا با ایده‌ی او و دلیلی که آورده است موافق هستند یا نه.

بعد از آن که ایده‌ای در کلاس مطرح شد و همه آن را شنیدند، خلاصه‌ی آن را روی تخته یادداشت کنید.

می‌توانید به هر کدام از دانش آموزان یک جدول ۱ تا ۱۰۰ بدهید و از آن‌ها بخواهید به صورت فردی و در طول چند روز، الگوهای دیگری در آن بیابند.

در مراحل مختلف فعالیت می‌توانید از ابزار کاغذی «جدول ۱ تا ۱۰۰» و یا ابزار مجازی «جدول ۱ تا ۱۰۰» استفاده کنید. مثلا می‌توانید الگوی مطرح شده را با رنگ کردن خانه‌ها، روی جدول نمایش دهید.

نمونه‌هایی از الگوهای مختلفی که دانش‌آموزان می‌توانند در جدول ۱ تا ۱۰۰ پیدا کنند:

در هر ستون، یکان عددها، مساوی عددی است که در بالای آن ستون نوشته شده است ولی دهگان‌ها از بالا به پایین یکی، یکی زیاد می‌شوند.

در هر ردیف، می‌توان یکی، یکی شمرد و به سمت راست حرکت کرد.

در هر ستون، می‌توان ده‌تا، ده‌تا شمرد و به سمت پایین حرکت کرد.

همه عددهای زیر عدد ۲، زوج هستند.

عددهایی که یکان و دهگان مساوی دارند، مثل ۱۱، ۲۲، ۳۳ و … در یک مسیر مورب قرار دارند.

گام دوم؛ بازاندیشی

می‌توانید در پایان از دانش‌آموزان بپرسید:

  • کدام یک از الگوهایی که امروز مطرح شد برای شما جالب بود؟
  • آیا به این که اضافه/ کم شدن یک واحد در ده‌تایی‌ها، به معنی اضافه/ کم شدن ده واحد است، اشاره می‌کنند؟

  • آیا الگوهایی را که یافته‌اند تعمیم می‌دهند؟ (برای مثال کدام الگو را بیان می‌کنند؟ این که 《۳۷ بالای ۴۷ است و هر دو ۷ دارند.》 یا الگویی تعمیم یافته مانند این که 《در ستون هفتم، یکان همه‌ی عددها ۷ است.》 یا تعمیمی کلی‌تر مانند این که 《یکان اعداد در هر ستون باهم برابر است.》)

     

  • آیا برای درستی تعمیم الگو، دلیل می‌آورند؟ (مثلا: چون عدد پایینی ده تا بیشتر است و عدد بعدی یکی بیشتر، پس وقتی کج پایین و جلو می‌آییم ۱۱تا ۱۱تا اضافه می‌شود)

  • این طرح درس شامل یک فعالیت است که به تنهایی می‌تواند در یک یا چند جلسه در پایه‌های مختلف اجرا شود و فرصتی ایجاد کند تا دانش‌آموزان درک خود از اعداد و رابطه‌ی میان آن‌ها را بیان کنند.
  • ممکن است بچه‌ها این الگوها را به‌سرعت پیدا نکنند و در ابتدا  فقط ارتباط میان دو عدد را بیان کنند مثلا بگویند:
    «عدد ۱۷ زیر ۷ است و یکان آن هم ۷ است.» یا «عدد ۴۵ زیر ۳۵ است و هر دو ۵ تا یکی دارند.»؛ اما به‌تدریج و با دیدن مثال‌های مختلف می‌توانند الگوهای کلی‌تری بیان کنند.
  • دانش‌آموزان در پایه‌های مختلف، ممکن است ایده‌های مختلفی را بیان کنند، مثلاً ممکن است دانش‌آموزان پایه دوم به الگوی اعداد مضرب ۵ در این جدول اشاره کنند.
    بنابراین تکرار این فعالیت در دو یا حتی چند پایه، اشکالی ندارد.
منابع آموزشی مربوط به این طرح درس

  • ابزار مجازی
    جدول ۱ تا ۱۰۰
    هوشمند حسن‌نیا
    جدول ۱ تا ۱۰۰

    در این جدول ۱ تا ۱۰۰، با کلیک کردن روی خانه‌ها می‌توانید آن‌ها را به رنگ‌های مختلف دربیاورید. ضمنا با انتخاب دکمه‌ی «عددها را خاموش و روشن کن» می‌توانید عدد…

  • ابزار کاغذی
    جدول ۱ تا ۱۰۰
    زهره پندی
    جدول ۱ تا ۱۰۰

    از جدول ۱ تا ۱۰۰ می توانید در فعالیت‌های متنوع بسیاری استفاده کنید. حتی دیدن این جدول نیز می‌تواند به درک عددی دانش آموزان در اوایل دوره دبستان کمک کند.

دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *