زهره پندی

الگوها در جدول ۱ تا ۱۰۰

۴۵۵

چکیده

در این فعالیت بچه‌ها تلاش می‌کنند در جدول ۱ تا ۱۰۰ الگوهایی ببینند و آن الگوها را به شکلی قابل فهم بیان کنند. پیدا کردن رابطه‌ها، ساختن الگوها، بیان ایده‌ها و استدلال درباره‌ی آن‌ها می‌تواند فرصت مناسبی برای تفکر جبری در اوایل دوره دبستان فراهم کند.

جدول ۱ تا ۱۰۰ ساختار جالبی دارد.

الگوهای متنوعی در این جدول دیده می‌شود.

در جدول جستجو کنید و الگوها و روابطی در آن پیدا کنید.

جدول ۱ تا ۱۰۰

شرح فعالیت
گام اول؛ جست‌وجوی الگوها

از دانش‌آموزان دعوت کنید دور هم بنشینند. با نشان دادن «جدول ۱ تا ۱۰۰» از آن‌ها بپرسید:

  • چه ارتباطی بین عددهای این جدول می‌بینید؟
  • چه الگوهایی در آن مشاهده می‌کنید؟

به دانش آموزان فرصت دهید تا چند دقیقه به جدول نگاه کنند و رابطه‌های مورد نظرشان را پیدا کنند.

در ادامه از بچه‌ها بخواهید ایده‌هایشان را بیان کنند و سعی کنید به آن‌ها کمک کنید که ایده‌هایشان را طوری بگویند که بقیه هم متوجه شوند.

می‌توانید سوال‌های زیر را بپرسید:

  • یک مثال می‌زنی که ایده‌ات واضح‌تر شود؟
  • این ایده به کدام یک از ایده‌هایی که قبل از آن مطرح شده بود، مرتبط است؟
  • چه کسی می‌تواند بگوید که علی چی گفت؟

اهمیت استدلال

از دانش‌آموزان بخواهید استدلال کنند.

ممکن است دانش آموزان هنگام گفتن ایده‌هایشان، دلیل بیاورند. مثلاً ممکن است دانش‌آموزی بگوید: «که وقتی به صورت مورب به سمت پایینِ راست حرکت می‌کنیم، یازده‌تا یازده‌تا جلو می‌رویم؛ چون ۱۰ تا برای یک خانه پایین آمدن و یکی برای یک خانه به راست رفتن، جلو رفته‌ایم.» در چنین موقعیتی می‌توانید شفاف کنید که او ایده‌اش را همراه با دلیل بیان کرده است و از دانش‌آموزان دیگر بپرسید که آیا با ایده‌ی او و دلیلی که آورده است موافق هستند یا نه.

بعد از آن که ایده‌ای در کلاس مطرح شد و همه آن را شنیدند، خلاصه‌ی آن را روی تخته یادداشت کنید.

می‌توانید به هر کدام از دانش آموزان یک جدول ۱ تا ۱۰۰ بدهید و از آن‌ها بخواهید به صورت فردی و در طول چند روز، الگوهای دیگری در آن بیابند.

در مراحل مختلف فعالیت می‌توانید از ابزار کاغذی «جدول ۱ تا ۱۰۰» و یا ابزار مجازی «جدول ۱ تا ۱۰۰» استفاده کنید. مثلا می‌توانید الگوی مطرح شده را با رنگ کردن خانه‌ها، روی جدول نمایش دهید.

نمونه‌هایی از الگوهای مختلفی که دانش‌آموزان می‌توانند در جدول ۱ تا ۱۰۰ پیدا کنند:

در هر ستون، یکان عددها، مساوی عددی است که در بالای آن ستون نوشته شده است ولی دهگان‌ها از بالا به پایین یکی، یکی زیاد می‌شوند.

در هر ردیف، می‌توان یکی، یکی شمرد و به سمت راست حرکت کرد.

در هر ستون، می‌توان ده‌تا، ده‌تا شمرد و به سمت پایین حرکت کرد.

همه عددهای زیر عدد ۲، زوج هستند.

عددهایی که یکان و دهگان مساوی دارند، مثل ۱۱، ۲۲، ۳۳ و … در یک مسیر مورب قرار دارند.

گام دوم؛ بازاندیشی

می‌توانید در پایان از دانش‌آموزان بپرسید:

  • کدام یک از الگوهایی که امروز مطرح شد برای شما جالب بود؟
  • آیا به این که اضافه/ کم شدن یک واحد در ده‌تایی‌ها، به معنی اضافه/ کم شدن ده واحد است، اشاره می‌کنند؟

  • آیا الگوهایی را که یافته‌اند تعمیم می‌دهند؟ (برای مثال کدام الگو را بیان می‌کنند؟ این که 《۳۷ بالای ۴۷ است و هر دو ۷ دارند.》 یا الگویی تعمیم یافته مانند این که 《در ستون هفتم، یکان همه‌ی عددها ۷ است.》 یا تعمیمی کلی‌تر مانند این که 《یکان اعداد در هر ستون باهم برابر است.》)

     

  • آیا برای درستی تعمیم الگو، دلیل می‌آورند؟ (مثلا: چون عدد پایینی ده تا بیشتر است و عدد بعدی یکی بیشتر، پس وقتی کج پایین و جلو می‌آییم ۱۱تا ۱۱تا اضافه می‌شود)

  • این طرح درس شامل یک فعالیت است که به تنهایی می‌تواند در یک یا چند جلسه در پایه‌های مختلف اجرا شود و فرصتی ایجاد کند تا دانش‌آموزان درک خود از اعداد و رابطه‌ی میان آن‌ها را بیان کنند.
  • ممکن است بچه‌ها این الگوها را به‌سرعت پیدا نکنند و در ابتدا  فقط ارتباط میان دو عدد را بیان کنند مثلا بگویند:
    «عدد ۱۷ زیر ۷ است و یکان آن هم ۷ است.» یا «عدد ۴۵ زیر ۳۵ است و هر دو ۵ تا یکی دارند.»؛ اما به‌تدریج و با دیدن مثال‌های مختلف می‌توانند الگوهای کلی‌تری بیان کنند.
  • دانش‌آموزان در پایه‌های مختلف، ممکن است ایده‌های مختلفی را بیان کنند، مثلاً ممکن است دانش‌آموزان پایه دوم به الگوی اعداد مضرب ۵ در این جدول اشاره کنند.
    بنابراین تکرار این فعالیت در دو یا حتی چند پایه، اشکالی ندارد.
منابع آموزشی مربوط به این طرح درس

  • ابزار مجازی
    جدول ۱ تا ۱۰۰
    هوشمند حسن‌نیا
    جدول ۱ تا ۱۰۰

    در این جدول ۱ تا ۱۰۰، با کلیک کردن روی خانه‌ها می‌توانید آن‌ها را به رنگ‌های مختلف دربیاورید. ضمنا با انتخاب دکمه‌ی «عددها را خاموش و روشن کن» می‌توانید عدد…

  • ابزار کاغذی
    جدول ۱ تا ۱۰۰
    زهره پندی
    جدول ۱ تا ۱۰۰

    از جدول ۱ تا ۱۰۰ می توانید در فعالیت‌های متنوع بسیاری استفاده کنید. حتی دیدن این جدول نیز می‌تواند به درک عددی دانش آموزان در اوایل دوره دبستان کمک کند.

دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید