زهره پندینگار وکیلی

تخمین جای عددها روی محور اعداد

۵۰

چکیده

در این طرح یادگیری دانش‌آموزان تلاش می‌کنند با استفاده از چند عدد شاخص روی محور اعداد، عدد مربوط به یک یا چند نقطه‌ی دیگر را تخمین بزنند.

علامتِ سوال نشان‌دهنده‌ی چه عددی روی محور است؟

چه‌طور متوجه شدی؟

تخمین جای عددها روی محور اعداد
شرح فعالیت
گام اول؛ مواجهه

دانش‌آموزان را دور هم جمع کنید. تصویر یک محور اعداد که در دو سر آن دو عدد نوشته است – مثلا اعداد ۰ و ۱۰۰ – را به دانش‌آموزان نشان دهید. یک عدد مثل ۲۰ را اعلام کنید و از دانش‌آموزان بپرسید که به نظر آن‌ها این عدد کجای این محور قرار می‌گیرد.

از دانش‌آموزان بخواهید دلایل خود را بیان کنند و در مورد ایده‌های همدیگر گفت‌وگو کنند.

می‌توانید موقع صحبت هر دانش‌آموز دست خود را آرام روی محور حرکت دهید تا او مکانی که به نظرش مناسب است را انتخاب کند. اما فقط به شنیدن جای مورد نظر بچه‌ها اکتفا نکنید و از آن‌ها بخواهید توضیح بدهند که به چه روشی جای ۲۰ را تشخیص داده‌اند.

خوب است در این مرحله عدد یا عددهایی که اعلام می‌کنید نسبتا رند باشند.

گام دوم؛ مشخص کردن یک عدد

این بار این تصویر را به بچه‌ها نشان دهید و از بچه‌ها بخواهید که تخمین بزنند علامت سوال چه عددی را روی محور نشان می‌دهد.

تخمین جای عددها روی محور

جای عددهایی که بچه‌ها به عنوان تخمین اعلام می‌کنند را روی محور نشان دهید (در شکل زیر بچه‌ها عددهای ۲۱، ۳۸، ۷۵ و ۴۷ را گفته‌اند). تخمین‌زدن‌ها را تا رسیدن به عدد مورد نظر ادامه دهید.

تخمین جای عددها روی محور اعداد

این مرحله را می‌توانید برای چند عدد مختلف انجام دهید. همچنان از بچه‌ها بخواهید که روش‌هایشان را توضیح دهید و دلایلشان را بیان کنند.

گام سوم؛ مشخص کردن چند عدد

حالا می‌توانید این کار را برای چندین مکان دیگر روی محور اعداد تکرار کنید. مثلا می‌توانید محوری شبیه محور پایین نشان دهید. در این محور دو عددی که معلوم شده‌اند لزوما دو سر محور نیستند. ضمنا لزومی ندارد که یکی از این دو عدد ۰ باشد. چند نقطه را روی محور علامت‌گذاری کنید. از بچه‌ها بخواهید درباره اعدادی که جای آن‌ها با حروف مشخص شده‌است، نظر بدهند.

تخمین جای عددها روی محور اعداد

برای آغاز گفت‌وگو در مثال شکل بالا می‌توانید از دانش‌آموزان سوالاتی مانند سوالات پایین بپرسید:

  • دلیل اینکه می‌گویی حرف «ج» مکان عدد ۱۲۵ است، چیست؟
  • عددی که در نقطه‌ی «ج» قرار می‌گیرد، کوچک‌تر از ۱۰۰ است یا بزرگ‌تر؟ چرا؟
  • عدد ۱۰۰ بین کدام دو نقطه‌ی مشخص شده قرار می‌گیرد؟
  • کدام نقطه می‌تواند نشان‌دهنده‌ی ۱۲۵ باشد؟
گام چهارم؛ فعالیت فردی و گروهی

در این مرحله می‌توانید کاربرگی که در پیوست این فعالیت موجود است را به بچه‌ها بدهید. می‌توانید از بچه‌ها بخواهید که ابتدا به صورت فردی همه‌ی سوالات کاربرگ را حل کنند و سپس در گروه‌های دو یا سه نفر پاسخ‌هایشان را با هم به اشتراک بگذارند و راجع به درستی آن‌ها تصمیم بگیرند.

  • پیشنهاد می‌شود به جای عبارت «حدس‌ زدن» در چنین فعالیتی از عبارت «تخمین زدن» استفاده کنید. «تخمین‌ زدن» یعنی «حدس‌ زدن» با توجه و تفکر بیشتر. در «تخمین‌ زدن»، استدلالی که دانش‌آموزان ارائه می‌دهند مهم است در حالی که در «حدس‌ زدن» ممکن است استدلالی در کار نباشد.
    خوب است که در چنین فعالیتی این فرصت را به دانش‌آموزان بدهیم که بیشتر فکر کنند و تخمین بزنند و از این رو به نظر می‌رسد لازم است که در کلام از عبارت «تخمین زدن» استفاده کنیم، نه «حدس زدن».
  • این فعالیت برای پایه‌های زیادی مناسب است. اما قاعدتا در پایه‌های مختلف عددهایی که روی محور می‌گذاریم می‌توانند تغییر کنند. در کاربرگ‌های پیوست فعالیت سطوح مختلفی از پیچیدگی را می‌بینید که کمک می‌کند دانش‌آموزان تخمین زدن در سطوح متفاوتی تجربه کنند.
منابع آموزشی مربوط به این طرح درس

  • کاربرگ
    تخمین جای عددها روی محور اعداد
    نگار وکیلی
    تخمین جای عددها روی محور اعداد

    در این منبع، یک سری کاربرگ‌، برای تمرین تخمین‌زدن جای عددهای طبیعی روی محور اعداد، برای پایه‌های دوم تا ششم دبستان قرار داده شده‌است.

دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *