زهره پندینگار وکیلی

در قاب ده‌تایی، عدد بساز

۷۸

چکیده

در این فعالیت، دانش‌آموزان به کمک مهره‌هایی که دارند، عدد مطرح شده را روی قاب ۱۰ تایی خود نمایش می‌دهند. این فعالیت فرصتی برای دیدن عددهای یک‌رقمی در مقایسه با ۵، ۱۰ و با یکدیگر است.

ابتدا عدد ۴ را روی قاب ده‌تایی، به کمک مهره‌ها، نشان بده.

سپس، عدد ۶ را نمایش بده.

  • چطور عدد ۶ را ساختی؟
  • چرا به این صورت عمل کردی؟
قاب ده‌تایی
شرح فعالیت

ابتدا برای دانش‌آموزان توضیح دهید که مهره‌ها را چگونه در قاب ده‌تایی قرار دهند:

  • هر مهره را دقیقا در یک خانه قرار دهید.
  • ابتدا مهره‌ها را در سطر بالا از چپ به راست بچینید.
  • وقتی سطر بالا پر شد، مهره‌ها را در سطر دوم از چپ به راست قرار دهید.

بچه ها در گروه‌های پنج یا شش نفره دور هم می‌نشینند و هر یک از دانش‌آموزان یک قاب ده‌تایی جلوی خودش قرار می‌دهد (قاب‌های ده‌تایی خالی را می‌توانید از پیوست این طرح تهیه کنید). کارت‌های عدد را که روی هر کدام یک عدد از یک تا ده نوشته شده است، بُر می‌زنند و به پشت قرار می‌دهند (کارت‌های اعداد را می‌توانید خودتان با کاغذ یا مقوا بسازید یا از پیوست این طرح تهیه کنید). در هر گروه یکی از بچه‌ها مسئول برگرداندن کارت‌ها می‌شود. او یک کارت را برمی‌گرداند و عدد روی آن را می‌خواند. بچه‌ها باید به تعداد عدد خوانده شده در قاب ده‌تایی خود، مهره قرار دهند. پس از آن‌که همه، عدد خوانده شده را روی قاب خود نمایش دادند، کارت بعدی برگردانده می‌شود و فعالیت تا تمام شدن کارت‌ها ادامه می‌یابد.

قاب ده‌تایی

هنگام کار گروه‌ها به آن‌ها سر بزنید و سوالاتی را از دانش‌آموزان برای شفاف شدن نحوه‌ی تفکرشان بپرسید. سوالاتی مانند:

  • برای ساختن عدد خوانده شده (برای مثال عدد ۶) چه کار کردی؟
  • چرا این کار را کردی؟ (چرا این تصمیم را گرفتی؟)

خوب است بعد از هر عدد اعلام شده، کمی توقف کنید و فرصت به اشتراک‌گذاری ایده‌ها را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهید. روبرو شدن دانش‌آموزان با ایده‌های متنوع همدیگر، باعث توسعه و تقویت درک عددی آن‌ها می‌شود.

  • آیا دانش‌آموز با اعلام هر عدد، همه‌ی مهره‌های قبلی را برمی‌دارد و عدد جدید را از اول می‌سازد یا عدد جدید را روی عدد قبلی بنا می‌کند؟

    این فعالیت غنی‌تر از آن است که در نظر اول دیده می‌شود. شما می‌توانید عملکرد بچه‌ها را در این فعالیت مشاهده کنید. ممکن است یک دانش‌آموز با اعلام هر عدد، همه‌ی مهره‌های قبلی را بردارد و عدد جدید را از اول بسازد اما دانش‌آموز دیگری عدد جدید را روی عدد قبلی بنا کند. گفت‌وگو درباره‌ی این‌که هر عدد چگونه روی عدد قبلی ساخته می‌شود، می‌تواند به دانش‌آموزانی که به این موضوع فکر نکرده‌اند، کمک کند. برای مثال وقتی عدد ۶ بعد از عدد ۴ خوانده می‌شود، با اضافه کردن ۲ مهره می‌توان عدد جدید را ساخت.

  • آیا دانش‌آموزان با استفاده از رابطه‌ی اعداد با ۵ و ۱۰، اعداد اعلام شده را می‌سازند؟

    توجه کنید که وقتی اولین عدد اعلام شد، آیا دانش‌آموزان یکی یکی خانه‌ها را می‌شمارند و مهره‌ها را روی آن‌ها قرار می‌دهند تا بتوانند آن عدد را بسازند یا اینکه با توجه به رابطه‌ی آن عدد با ۵ یا ۱۰ ، آن عدد را می‌سازند.

    برای مثال اگر ۴ اعلام شد، چون می‌داند که ۴ یکی کمتر از ۵ است، در ردیف بالا در همه‌ی خانه‌ها به‌جز خانه‌ی آخر (سمت راست) مهره قرار می‌دهد یا یکی یکی می‌شمارد: ۱، ۲ ، ۳ و ۴ مهره جایگذاری می‌کند؟

    یا مثلا ۷ را سه تا کمتر از ۱۰ یا دو تا بیشتر از ۵ می‌داند؟

     

  • در این فعالیت، رابطه‌ی هر یک از اعداد یک رقمی با ۵ و ۱۰ نیز در قاب ده‌تایی دیده می‌شود و به بچه‌ها در شناخت اعداد به عنوان ترکیبی از اعداد دیگر کمک می‌کند.
  • دانش‌آموزان را مجبور نکنید که از روش خاصی استفاده کنند بلکه آن‌ها را ترغیب کنید تا روش‌‌ها و ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند. از آن‌ها بپرسید که چه کاری انجام دادند و دلیل انتخاب آن روش چه بود؟
  • با تجارب مستمر، همه‌ی کودکان می‌توانند اعداد جدید را روی قاب ده‌تایی با کارایی بیشتری بسازند.
  • می توانید از دانش‌آموزان بخواهید قبل از تغییر عددی که روی قاب ۱۰تایی خود ساخته‌اند، بیان کنند که چه تغییری می‌خواهند بدهند. یعنی چند مهره‌ی دیگر باید اضافه شود (به‌علاوه‌ی) یا برداشته شود (منهای). برای مثال اگر عدد ۶ را روی قاب خود نشان داده‌اند و سپس عدد ۴ خوانده می‌شود، بچه‌ها اول بلند می‌گویند «منهای ۲»، و سپس دو تا مهره از روی قاب خود بردارند و عدد ۴ را می‌سازند. گفت‌وگو در مورد این‌که چگونه می‌دانند چه کاری انجام دهند، ارزشمند است.

     

     

منابع آموزشی مربوط به این طرح درس

  • ابزار کاغذی
    قاب ده‌تایی خالی
    زهره پندی
    قاب ده‌تایی خالی

    قاب‌های ده‌تایی در طرح‌های یادگیری مختلفی استفاده می‌شوند. این قاب‌ها در شروع کار با اعداد، به کودک فرصت می‌دهند که به ارتباط میان اعداد تا ۱۰ فکر کند.

  • ابزار کاغذی
    کارت اعداد
    زهره پندی
    کارت اعداد

    از کارت اعداد ۱ تا ۱۰۰ برای بازی‌ها و فعالیت‌های متنوع می‌توان استفاده کرد.

دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *