غول بزرگ و غول کوچک

۸۳

چکیده

در این فعالیت بچه‌ها مسئله‌ای مرتبط با دو غول را حل می‌کنند که طول قدم‌های متفاوتی دارند اما دوست دارند با هم راه بروند. حل این مسئله‌ها فرصتی برای تعمق روی مفهوم جابه‌جایی ضرب را برای بچه‌ها فراهم می‌کند.

یک غولِ کوچک و یک غولِ بزرگ در حال پیاده‌روی هستند! آن‌ها دوست دارند با هم صحبت کنند و همراه با هم قدم بردارند. چون قدم‌های غولِ بزرگ، بزرگ است، غولِ کوچک مجبور است قدم‌های بیشتری بردارد تا به غولِ بزرگ برسد.

غول کوچک باید چند قدم بردارد تا به غول بزرگ برسد؟

شرح فعالیت
گام اول

بچه‌ها را در گروه‌های دو نفری گروه‌بندی کنید. یکی از آن‌ها غول بزرگ و یکی دیگر غول کوچک شود.

کارت‌های غول‌ها به این شکل است:

  • یک دسته کارت دو‌قسمتی با اعداد ۲ تا ۵ برای غول بزرگ
  • یک دسته کارت یک‌قسمتی با اعداد ۶ تا ۹ برای غول بزرگ
  • یک دسته کارت یک‌قسمتی با اعداد ۶ تا ۹ برای غول کوچک

زمین بازی را در اختیار بچه‌ها قرار دهید و بخواهید که نوشته‌های آن را مطالعه کنند. (فایل زمین بازی و کارت‌ها در انتهای این طرح یادگیری در دسترس است.)

غولِ بزرگ از دسته‌ی کارت‌هایش یک کارت یک‌قسمتی را در جای خالی اول و یک کارت دوقسمتی را در جای خالی دوم بگذارد. سپس روی محور اعداد نشان دهد که اگر از ۰ شروع کند، به چه عددی می‌رسد و مهره‌اش را روی آن عدد بگذارد.

کارت دوقسمتی غولِ بزرگ، در واقع یکی از جاهای خالی را برای غولِ کوچک هم پر کرده است.

حالا نوبت غولِ کوچک است. از قبل – با توجه به کارت دوقسمتی غول بزرگ – معلوم است که قدم‌های غول کوچک چندتایی است. او فقط باید بگوید چند قدم بردارد تا به غول بزرگ برسد؟ غول کوچک می‌تواند روی محور اعداد از ۰ شروع کند و آن‌قدر قدم به اندازه‌ی مشخص شده بردارد تا به غول بزرگ برسد و بعد با شمارش قدم‌ها روی محور اعداد به این سوال پاسخ دهد. پس از فهمیدن جواب، غولِ کوچک کارت عددی مناسب را در جای خالی جمله‌اش بگذارد و آن را بخواند.

از بچه‌ها بخواهید با تعویض نقش‌ها این مراحل را چند بار دیگر تکرار کنند.

اگر غول کوچک بدون شمارش قدم‌ها توانست بگوید که چند قدم باید برود، از او بخواهید این کشف را برای خودش نگه دارد تا زمانی که هم‌گروهیش نیز بتواند تعداد قدم‌های غول کوچک را بدون شمارش قدم‌ها، پیش‌بینی کند.

گام دوم

در این مرحله این سوال‌ها را در کلاس به بحث بگذارید:

  • چه‌طور تعداد قدم‌های غول کوچک را پیش‌بینی می‌کنید؟
  • چه‌طور مطمئنید که این روش همیشه کار می‌کند؟
گام سوم

برای جمع‌بندی، حالت کامل‌شده‌ای از فعالیت غول‌ها را نمایش دهید. به عنوان نمونه، می‌توانید از تصویر زیر استفاده کنید.

حالا از بچه‌ها بخواهید ۳ قدم شش‌تایی برای غولِ بزرگ و ۶ قدم سه‌تایی برای غولِ کوچک را به کمک چینه‌ها نمایش دهند. این سوال را از بچه‌ها بپرسید:

  • به کمک چینه‌ها نشان دهید که غول بزرگ و غول کوچک چرا به هم می‌رسند و یک جا می‌ایستند؟
  • خاصیت جابه‌جایی ضرب از آن مفاهیمی است که معمولاً در کلاس بسیار روان پیش می‌رود و بدیهی فرض می‌شود. کودکانی که اولین تجربه‌هایشان را در ضرب می‌گذرانند، زود نتیجه می‌گیرند که مثلاً ۳×۵ با ۵×۳ مساوی است! در این فعالیت به دنبال آن هستیم که از بدیهی بودنِ این مفهوم بکاهیم و کودکان را به تعمق بیشتر واداریم.
  • در گام سوم فعالیت و در پاسخ به سوال «چرا در عبارت ۶ × ۳ = ۳ × ۶، تساوی برقرار است؟»، بچه‌ها خیلی زود به سراغ محاسبه‌ی حاصل ضرب‌ها می‌روند و می‌گویند «چون جواب هر دو ۱۸ می‌شود». بنابرای برای درک این موضوع که این دلیل، از برقراری خاصیت جابه‌جایی به طور کلی پشتیبانی نمی‌کند و تنها مساوی بودن دو عبارت ۶ × ۳ و ۳ × ۶ را نشان می‌دهد و اساساً برای درک ضرورت اثبات خاصیت جابه‌جایی ضرب، نیاز است که معلم، سوال و موقعیت را بیشتر برای کودکان توضیح دهد و با زدن مثال‌های متنوع، آن‌ها را متوجه این ضرورت کند.
    در این گام، با دادن چینه و پیشنهاد ساختاری برای نشان دادن عبارت ضرب ۳ × ۶ و ۶ × ۳، تلاش می‌کنیم که این فرآیند را برای کودکان تسهیل کنیم.
  • در گام سوم فعالیت، عکس پایانی برای معلم است. این تصویر را به دانش‌آموزانتان نشان ندهید و اجازه دهید خودشان این چیدمان و این رابطه را کشف کنند. قبل از کشف این رابطه احتمالاً به شما خواهند گفت که در هر دو حالت از ۱۸ چینه استفاده شده است و برای همین آن‌ها مساوی هستند. می‌توانید به آن‌ها بگویید که پاسخ‌شان درست است، اما کافی نیست و از آن‌ها بخواهید که دلیلی ذکر کنند که برای همه‌ی ضرب‌ها کار کند و درست باشد.
  • برای به چالش کشیدن فهم کودکان از مفهوم عملگر ضرب و همچنین ویژگی جابه‌جایی ضرب، می‌توانید در ادامه‌ی این فعالیت از کاربرگ «غول کوچک و بزرگ»  استفاده کنید. در این کاربرگ، فعالیت «غول کوچک و بزرگ» بهانه‌ای شده است تا کودکان را در موقعیت‌‌های ضربی متفاوت قرار دهیم و آن‌ها را درگیر حل مسئله کنیم.

    این کاربرگ را می‌توانید در پیوست همین فعالیت پیدا کنید.

منابع آموزشی مربوط به این طرح درس

  • کاربرگ
    غولِ بزرگ و غولِ کوچک
    غولِ بزرگ و غولِ کوچک

    در این فعالیت بچه‌ها مسئله‌ای مرتبط با دو غول را حل می‌کنند که طول قدم‌های متفاوتی دارند اما دوست دارند با هم راه بروند. در این منبع دو کاربرگ موجود…

دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *