نگار وکیلی

دور تا دورِ یک شیء

۱۱۲

چکیده

دانش‌آموزان با یافتن اشیایی که می‌­توانند با یک تکه نخ دور آن‌ها را احاطه کنند و اشتباهات مفید زیادی که در طول مسیر تجربه می‌کنند، مفهوم محیط را به عنوان «اندازه­‌ی دور تا دور» می‌سازند.

نخی به گروه شما داده‌ می‌شود؛ اشیایی را پیدا کنید که اندازه‌ی دور تا دور آن‌ها به اندازه‌ی نخی که دارید باشد.

ابتدا حدس بزنید و سپس برای اشیایی که امکانش را دارید، حدس خود را امتحان کنید. سپس به سوالات زیر پاسخ دهید:

  • وقتی در تلاش برای یافتن اشیا بودید، چه چیزی برایتان جالب بود؟
  •  آیا تخمینی داشتید که با اندازه‌ی واقعی تفاوت زیادی داشته باشد؟
شرح فعالیت
گام اول؛ مواجهه

این فعالیت را با این درخواست از دانش‌آموزان آغاز کنید که بایستند و به کمک بازوها یا انگشتانشان، حلقه‌هایی را درست کنند. سپس از آن‌ها بپرسید:

  • فکر می‌کنید چه چیزهایی را می‌­توانید در حلقه‌ای که ساختید، جا دهید؟ در واقع فکر می‌کنید حلقه‌هایتان را می‌توانید دور تا دور چه‌ چیزهایی بکشید؟
  • حالا اگر دست‌های همدیگر را بگیرید، دور تا دور چه چیزی را می‌­توانید احاطه کنید؟

از دانش‌آموزان بخواهید به صورت تخمینی برخی اشیا را نام ببرند. با همراهی آن‌ها، ایده‌هایی را که قابل امتحان کردن هستند، امتحان کنید؛ اما حتی اگر بچه‌ها ایده‌هایی می‌دهند که برای امتحان کردن در دسترس نیستند، از آن‌ها استقبال کنید. البته به این موضوع دقت کنید که این آزمایش‌ها نباید خطری برای دانش‌آموزان داشته باشند.

گام دوم؛ کاوش

دانش‌آموزان را به گروه‌های سه یا چهار نفری تقسیم کنید و به هر گروه یک تکه نخ بدهید. طول نخ‌های گروه‌ها باید با هم متفاوت باشد. به دانش‌آموزان بگویید که طول نخ، طول دور تا دور یک شیء است. آن شیء چه چیزی می‌تواند باشد؟

از گروه‌ها بخواهید برای آزمایش و جمع‌آوری اطلاعات در مورد اشیایی که می‌توانند دورشان را به کمک تکه نخی که دارند اندازه بگیرند، دست به کار شوند. دقیق بودن اندازه‌ها مهم نیست، اما اندازه­‌ی نخ‌ها باید به اندازه‌­ی دور اشیایی که دانش‌آموزان می‌خواهند اندازه بگیرند، نزدیک باشد. به آن‌ها یادآوری کنید که هر تعداد ایده‌ای را که دارند، امتحان کنند. دانش‌آموزان باید اشیایی را که پیدا می‌کنند، یا به صورت فیزیکی جمع آوری کنند یا روی کاغذ ترسیم کنند.

نخ پیچیده شده دور جعبه‌ی ابزار
نخ پیچیده شده دور سطل زباله
نخ پیچیده شده دور چسب نواری

بچه‌ها احتمالا در حین انجام فعالیت «اشتباهات مفید» زیادی مرتکب خواهند شد؛ یعنی ممکن است اشیایی را انتخاب کنند، اما بعد از امتحان کردن متوجه شوند که طول دور تا دور آن‌ها کمتر یا بیشتر از طول نخ است. توجه به این اشتباهات می‌تواند به بهتر شدن تخمین‌های بعدی کمک کند، به همین دلیل به آن‌ها «اشتباهات مفید» می‌گوییم. از دانش‌آموزان بخواهید که از کاربرگ «اشتباهات مفید» استفاده کنند تا فهرستی از اشیای نامناسب برای طول نخشان را در آن ثبت کنند.

از گروه‌ها دعوت کنید تا یافته‌هایشان را به ترتیب از کوتاه‌ترین تا طولانی‌ترین طول نخ در قسمتی از کلاس نصب کنند. فضایی مانند تخته، تابلوی اعلانات یا قسمتی از دیوار را پیدا کنید. در این فضا نخ هر گروه را به صورت افقی و به همراه تصاویری از اشیایی که پیدا کرده‌اند، بچسبانید.

طول نخ به اندازه‌ی دور یک شیء
گام سوم؛ گفت‌وگو

پس از اینکه دانش‌آموزان فرصت داشتند که حدس‌های زیادی را بررسی کنند، آن‌ها را دور هم جمع کنید تا در مورد نتایجی که به دست آورده‌اند، گفت‌وگو کنند. نمایش دادن یافته‌ها در کلاس، می‌تواند گفت‌وگو را غنی‌تر کند.

برای دانش‌آموزان بگویید که این نخ‌ها، طول دور تا دور اجسام هستند و در ریاضی به این طول، محیط می‌گویند. کلمه‌ی محیط را روی تخته کلاس خود بنویسید.

هنگام گفت‌وگو راجع به تجربیات بچه‌ها از این سوالات استفاده کنید:

  • چه چیزی شما را شگفت زده کرد؟
  • آیا در اندازه‌گیری‌هایتان مواردی داشتید که بیشتر یا کمتر از تخمین‌تان باشد؟
  • از دقیق نبودن کدام یک از تخمین‌هایتان متعجب شدید؟
  • آیا با نگاه کردن به برگه­‌ی «اشتباهات مفید» خود متوجه چیزی شدید که به شما کمک کند؟
  • چه چیزی تخمین اندازه­‌ی دور جسم (یا طول محیط آن در شکل‌های دوبعدی) را دشوار می‌کند؟
گام چهارم؛ بازاندیشی

در انتهای فعالیت می‌توانید از دانش‌آموزان بپرسید:

  • چه زمانی ممکن است لازم شود اندازه‌ی دور یک جسم (یا طول محیط آن در شکل‌های دوبعدی) را پیدا کنیم؟

هنگام انجام فعالیت موارد زیر را در کارهای بچه‌ها ببینید و برای خودتان ثبت کنید.

  • اندازه‌ی نخ چقدر به اندازه‌­ی دور اشیایی که دانش‌آموزان شناسایی کرده‌اند، نزدیک است؟
    مطمئنا هدف در این فعالیت اندازه‌گیری دقیق و کامل نیست؛ اما تلاش بر این است که به صورت حدودی، اندازه‌ی نخ به اندازه‌ی دور جسم نزدیک باشد. خوب است برای خودتان ثبت کنید که حدس‌های دانش‌آموزان چقدر به اندازه‌ی واقعی نزدیک یا دور است.
  • دانش‌آموزان چگونه اشیاء خود را رسم و علامت‌گذاری می‌­کنند؟
    نقاشی‌های دانش‌آموزان از اشیا مختلف، محصول کار و تنها مدرکی است که به اشتراک می‌گذارند. نقاشی کردن اشیای بزرگ به دانش‌آموزان کمک می‌کند که بخش‌های مختلف یک شیء را به نسبت یکسانی کوچک کنند و در واقع به تفکر نسبتی آن‌ها کمک می‌کند. به همین جهت وقت گذاشتن روی نقاشی‌های بچه‌ها و ثبت نتایج آن مفید است.
  • برای این فعالیت، لازم است برای هر گروه، نخ‌هایی با طول‌های متفاوت آماده کنید. پیشنهاد می‌شود که طول نخ‌ها بین ۳۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر باشد اما اندازه‌گیری دقیق لازم نیست. هنگام انتخاب نخ، سعی کنید نخی را پیدا کنید که زیاد کشیده نشود. برخی از نخ‌ها بر اثر کشیده شدن ممکن است تا چندین سانتی‌متر درازتر شوند، اما طناب یا روبان در هنگام کشیده‌شدن تغییر طول نمی‌­دهند.
  • ممکن است دانش‌آموزان نخ را در زوایای غیرمعمولی دور جسم بپیچانند تا بهتر بر روی دور جسم منطبق شود. دانش‌آموزان را تشویق کنید که به طور مناسبی دور شیء را با نخ احاطه کنند، مثل در آغوش گرفتن یا بستن کمربند.
  • در این فعالیت مفهوم تجسم و تخمین در هم تنیده شده است. نگاه کردن به یک نخ یا یک بازوی حلقه شده و تصور اینکه چه چیزی در داخل آن قرار می­‌گیرد، کار دشواری است. ما اغلب اندازه­‌ی دور چیزی را تخمین نمی‌زنیم، بنابراین تصور کردن آن‌ برای ما چالش برانگیز است.

  • دانش آموزان درک قوی‌ای از ویژگی فیزیکی محیط ندارند. قصد فعالیت این است که دانش‌آموزان قبل از اینکه با نحوه‌­ی محاسبه‌­ی محیط آشنا شوند، محیط را به عنوان ایده­‌ی دور تا دور یک شکل جستجو و درک کنند.
منابع آموزشی مربوط به این طرح درس

  • کاربرگ
    اشتباهات مفید
    نگار وکیلی
    اشتباهات مفید

    در حین انجام بعضی از فعالیت‌ها دانش‌آموزان احتمالا” «اشتباهات مفید» زیادی را مرتکب خواهند شد؛ نظارت بر این اشتباهات می‌تواند به بهبود پاسخ‌های بعدی کمک کند؛ به همین دلیل به…

دیدگاه‌ها

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *