شروع قصهی امید در ذهنهای ما شاید به خیلی پیش از این برگردد. هر زمان که کاری در راستای آموزش باکیفیت کردیم و نگران بودیم از اینکه این کار محدود به دانشآموزان مدارس غیرانتفاعی خودمان میماند یا هر زمان که تلاش کردیم در فضای آموزشی دولتی و همگانی، محتوای باکیفیتی برای معلمان و دانشآموزان تولید کنیم. از این جهت شروع قصهی امید در ذهن ما اعضای پروژه – و دیگر حامیان پروژه – به سالها قبل برمیگردد. اما شروع مشخص پروژهی امید روی کاغذ و در گفتوگوهای ما به مهر ماه ۱۴۰۱ برمیگردد.
ما گروهی معلم بودیم که سالها کارهای آموزشی در سطوح مختلف انجام داده بودیم و طبیعی بود که برای برداشتن قدم بزرگتری در حوزهی آموزشِ باکیفیتِ همگانی نگاهمان به تولید محتوا باشد. اما تصمیم گرفتیم در سطوح مختلفی به محتوا نگاه کنیم، محتوا هم در سطح یک فعالیت یکی دو جلسهای که معلم میتواند با خودش به کلاس ببرد، هم در سطح یک مسیر کامل آموزشی پیشنهادی که میتواند کل یک موضوع درسی را پوشش دهد و هم در سطح اسناد پشتیبانی که اهداف آموزش را در پایههای مختلف مشخص میکند و حتی اسنادی که دربارهی چگونگی آموزش صحبت میکند. به بیان دقیقتر، ماموریت پروژهی امید در حوزهی برنامهدرسی تعریف شد.
ادامهی قصه تا انتهای تابستان ۱۴۰۲
از آن زمان تا امروز حدود یک سال میگذرد. در این مدت پروژهی امید از یک ایدهی ابتدایی کمکم تبدیل به پروژهای شد که مختصاتش را هر روز دقیقتر کردیم تا تصویر نسبتا روشنی از سه چهار سال آیندهی آن داشته باشیم. در این مدت فارغ از خروجیهای اندک پروژه، ما مشغول شفاف کردن ماموریت پروژه، گفتوگوهای اولیه برای معلوم کردن ساختار پروژه و نحوهی تامین مالی بودیم.
گزارش مختصری از مهمترین اقدامات انجام شده در بازههای زمانی مختلف سال گذشته در پایین موجود است.
ایدهپردازیها و گفتوگوهای اولیه در مورد پروژه و کاری که میخواهد انجام دهد از همان مهر ۱۴۰۱ شروع شد، اما با توجه به اینکه همهی اعضای پروژه به صورت تماموقت در شغلهای دیگری متعهد بودند، تا پایان سال ۱۴۰۱ سرعت انجام کارها بسیار کم بود. خلاصهای از مهمترین اقدامات در این مدت این موارد هستند:
طبیعتا تعریف اولیهای که از ماموریت پروژهی امید داشتیم، تا تبدیل شدن به یک تعریف دقیق فاصلهی زیادی داشت، به همین جهت شروع کردیم به در میان گذاشتن ایدهی پروژه با تعدادی از همکاران و آشنایان دور و بر. این کار هم به ما کمک کرد که ایدهای که در ذهنمان داشتیم را شفافتر کنیم و هم نقدهای خوبی از دوستان شنیدیم که در تعریف پروژه از آنها استفاده کردیم. سوالها و ابهاماتی در زمینهی کاربرد پروژه در فضای فعلی آموزش کشور، نحوهی ارتباط با آموزش و پرورش و جایگاه این پروژه مطرح شد که در تلاشهایمان توانستیم برای برخی پاسخهایی پیدا کنیم و برای برخی هنوز هم به دنبال پاسخ مناسب میگردیم.
به جز جلسات گفتوگو در مورد ساختار پروژه و ماموریت آن، یکی از کارهایی که از همان ابتدا شروع شد، پروژهی تالیف یک مسیر آموزشی برای آموزش اعداد ۱ تا ۲۰ بود. اولین جلسهی همفکری برای این کار در روز ۳۰ آبان ۱۴۰۱ برگزار شد.
در همین دوره تصمیم گرفتیم که گام اول پروژهی امید را به طور مشخص روی درس ریاضی تعریف کنیم و پروژهی امید ریاضی شکل گرفت. به راهاندازی و کار وبسایت امید ریاضی به طور جدیتر فکر کردیم و تصمیم گرفتیم روی خروجیهای پروژه به دو شکل فکر کنیم. خروجیهایی که در لحظه مخاطب دارند و خروجیهایی که فعلا مخاطب ندارند و در بلندمدت مخاطبان خود را پیدا خواهند کرد.
با گفتوگوها و مطالعاتی که در این مدت کردیم، کلیدواژهی «فراگیر» را جایگزین «همگانی» کردیم و جملهی «همهی کودکان حق دارند از آموزش ریاضی باکیفیت و فراگیر برخوردار باشند.» را به عنوان اصل اساسی در پروژهی امید انتخاب کردیم.
سرعت فعالیتهای ما به جهت تعهد شغلی تماموقت همهی اعضای پروژه تا انتهای سال تحصیلی گذشته، نسبتا آهسته بود. اما از انتهای بهار ۱۴۰۲ با اتمام بخشی از تعهدات شغلی سال قبل، انجام کارهای پروژه سرعت بیشتری گرفت. از ابتدای تابستان ۱۴۰۲ اعضای جدیدی هم به تیم پروژه اضافه شدند. خلاصهای از مهمترین کارهای انجام شده در این مدت، این موارد هستند:
جلسات تالیف کتاب موضوعی اعداد ۱ تا ۲۰ را تا رسیدن به نسخهی اولیهی که قابل ارائه برای تصویرسازی باشد، ادامه دادیم. این جلسات هنوز هم ادامه دارند.
در این دوره جلساتی برای ارائهی پروژه برای بعضی گروههایی که مستعد حمایت مالی از پروژه بودند ارائه کردیم تا تصویر اولیهای از حمایتهای مالی ممکن پیدا کنیم.
از ابتدای تابستان همکاری با یک گروه تصویرسازی را شروع کردیم. در طی جلساتی که با این گروه داشتیم، اول تلاش کردیم که به یک ساختار تصویری برای کتاب برسیم تا بعد از آن بتوانیم تصویرسازی کتاب را شروع کنیم.
از ابتدای تابستان گروهی برای مطالعات اولیهی برنامهدرسی تشکیل دادیم و به این جهت چند نفر از همکاران مجربمان به گروه اضافه شدند. در این جلسات که از ابتدای تابستان به طور منظم تشکیل شدهاند، هر یک از اعضای گروه نتیجهی مطالعاتشان در این زمینه را ارائه میدهند.
در بهار ۱۴۰۲ لوگوی گروه امید ریاضی طراحی شد و دامنهی وبسایت امید omidedu و امید ریاضی math.omidedu انتخاب و خریداری شد.
وبسایت امید و به خصوص وبسایت امید ریاضی بعد از حدود یک ماه تلاش تا حد قلقگیریهای اولیه به راه افتاد و امیدواریم که بعد از امور فنی و آپلود فعالیتهای موجود تا پایان زمستان ۱۴۰۲ قابل رونمایی برای معلمان باشد.
در این مدت گروهی از معلمان حرفهای با دیدگاههای مشترک در مقطع متوسطهی اول دور هم جمع شدیم تا بتوانیم فعالیتهای بخش متوسطه را هم جمعآوری کنیم و در وبسایت امید ریاضی بارگذاری کنیم.
زیرپروژههای امید ریاضی
پروژهی امید ریاضی کمکم سر و شکلی گرفته و ساختاری پیدا کرده است. در حال حاضر یک شورای راهبری سهنفره کارها و برنامهریزیها را پیش میبرند. این گروه ضمنا اقدامات مربوط به پیگیریهای تامین منابع انسانی و مالی را هم انجام میدهند. اما فعالیتهای پروژه در راستای رسیدن به خروجیهای مورد نظر، در سه زیرپروژهی اصلی در حال پیگیری هستند.
در پوشهی گوگلدرایو کتابهای موضوعی در پروژهی امید، تا کنون ده ویرایش از کتاب اعداد ۱ تا ۲۰ – که ما فعلا آن را «حوض و ماهی» صدا میکنیم – بارگذاری شده است. البته فایل حوض و ماهی ۱۰ همچنان در حال ویرایشهای بسیار است تا در ساختاری که برای کتاب درسی چیدهایم جا بگیرد.
این کتاب بعد از تالیف محتوای ریاضی، همچنان راه زیادی دارد تا به نسخهی اول کتاب تبدیل شود. به جز تدوین محتوای ریاضی و جلساتی که برای همفکری دربارهی این محتواها جریان دارد، تالیف کتاب دو مسیر دیگر هم دارد. مسیر اول مسئلهی تصویرسازی کتاب است و مسیر دوم ویرایش ادبی کتاب. همچنان که بالاتر گفته شد، مسیر تصویرسازی کتاب از ابتدای تابستان آغاز شده و بعد از معلوم شدن ساختار تصویری کتاب، اولین اتودها در حال آماده شدن هستند. مسیر بعدی ویرایش ادبی و زبانی کتاب است. این بخش از کار را تازه شروع کردهایم و فعلا یکی دو جلسهی همفکری دربارهی آن داشتهایم تا بتوانیم در این زمینه هم از متخصصان این حوزه کمک بگیریم.
در تلاش هستیم که بخشهای مختلف این کتاب را بعد از آماده شدن روی سایت امید ریاضی قرار بدهیم تا کسانی که از آن استفاده میکنند بازخوردهایشان را در سایت به اشتراک بگذارند تا به این وسیله بتوانیم ویرایشهای لازم را انجام دهیم و اولین نسخهی کتاب را آماده کنیم.
از همان ابتدای شروع کار پروژه، هدف ما این بود که همهی خروجیهای پروژه را به طور رایگان در اختیار همهی مخاطبانش بگذاریم. به همین جهت توسعهی سایت امید ریاضی را بهترین مسیر برای این کار دیدیم. سایت امید ریاضی قرار است جایی باشد که همهی خروجیهای پروژه – از اسناد تدوین شده، گزارش فعالیتها، کتابهای موضوعی تالیف شده، فعالیتهای مناسب کلاس درس و … – روی آن در دسترس مخاطبان پروژه قرار بگیرد.
توسعهی سایت امید ریاضی دو بخش اصلی توسعهی فنی سایت و آمادهکردن فعالیتهایی برای قرار گرفتن روی سایت را شامل میشود. بخش زیادی از فعالیتهای امید ریاضی در حوزهی دبستان در مرحلهی اولیه، فعالیتهای قرار گرفته روی سایت mathink.ir هستند که قبلا عمدتا توسط اعضای همین گروه تدوین شدهاند.
این بخش از پروژه، مبهمترین بخش پروژه برای گروه ما است. پیچیدگی مطالعات برنامهدرسی و مرتب کردن دامنهمحتوایی به نحوی که اجزای آن با هم سازگاری درونی داشته باشند و بر اساس مطالعات آموزش ریاضی تدوین شده باشند، باعث میشود که تعیین ابعاد دقیق این بخش از پروژه برای ما کار دشواری باشد. به نحوی که در همین مدت کوتاه هر چه پیش رفتهایم ابعاد تازهای از این کار برایمان روشن شده است.
اولین اقدامی که در این بخش از پروژه انجام دادیم، بررسی برنامهدرسی کشورهای مختلف و به خصوص کشورهایی بود که در این زمینه پیشرو هستند. با چند نفر از متخصصین در این حوزه هم مشورت کردیم. در ادامهی فعالیتهای گروه برنامهدرسی به مسائلی فراتر از دامنهی محتوایی برخورد کردیم که گروههایی برای مطالعه دربارهی آنها تشکیل دادیم. موضوعاتی همچون تفکر رایانشی و سواد ریاضی.
مسیر آینده
خروجیهایی که برای پروژهی امید ریاضی در نظر گرفتهایم این موارد هستند:
۱. تدوین نسخهی اولیهی دامنهی محتوایی ریاضی از پیشدبستان تا سوم ۲. تدوین نسخهی اولیهی اسنادی در حوزهی آموزش ریاضی (تفکر رایانشی، سواد ریاضی و …) ۳. تالیف حداقل ۳ کتاب موضوعی برای مقطع دبستان ۴. تدوین فعالیتهایی برای کلاس ریاضی دبستان در سایت امید ریاضی، به طوری که مرتبط با هر بخش دامنهمحتوایی حداقل دو فعالیت در سایت موجود باشد. ۵. تدوین فعالیتهایی برای کلاس ریاضی متوسطهی اول در سایت امید ریاضی، به طوری که مرتبط با هر بخش دامنهمحتوایی حداقل یک فعالیت در سایت موجود باشد.
برآورد اولیهی ما از رسیدن به خروجیهای کلی پروژه سه سال است. البته رسیدن به این زمان بسته به این است که بتوانیم همهی منابع پروژه را تامین کنیم و پروژه را با سرعت پیشبینی شده انجام دهیم یا نه. در صورتی که نتوانیم منابع انسانی و مالی پروژه را به قدر کفایت تامین کنیم، ناچار به کم کردن سرعت پروژه هستیم.
برای رسیدن به اهداف سال اول، فعالیتهایی که باید در هر فصل انجام بدهیم را به تفکیک پروژه و زمانی که لازم است در هر فصل برای آنها گذاشته شود، معلوم کردهایم.
تالیف کتابهای موضوعی
سایت امید ریاضی
مطالعات برنامهدرسی
دادههای پروژه
اینجا دو دسته داده میتوانید ببینید. بعضی دادهها که شاید دیدن آنها جالب باشد! و بعضی آمار که خیلی به درد شما نمیخورند، اما محض اطلاع، آنها را اینجا آوردهایم.
