گاهی سوالی برایت ایجاد می‌شود که به نظر می‌رسد برای بقیه واضح است؛ ولی توضیحاتشان برایت روشن‌کننده نیست. مثلاً این سوال:
فرق میان دسته‌بندی و طبقه‌بندی چیست؟
کمی درباره‌اش خوانده‌ام ولی خواندن متن‌های پیشنهادی و شنیدن توضیح برخی دوستان، قانعم نکرده است و فکر کردم که متنی بنویسم.
الان درباره فرق دسته‌بندی و طبقه‌بندی، اینجا هستم:
( منظور از اشیاء در متن زیر شامل اشیای ریاضی مانند اعداد یا شکل‌ها و … است).
- دسته‌بندی یعنی قرار دادن اشیاء در دسته‌های مشخص با توجه به ویژگی‌های مشترکشان.
- طبقه‌بندی یعنی قرار دادن دسته‌هایی از اشیاء در طبقه‌های مشخص با توجه به ویژگی‌های مشترکشان و جدا کردن آن‌ها از بقیه‌ی اشیاء، با توجه به ویژگی‌های متفاوتشان از اشیاء بیرون آن طبقه! بدین ترتیب در طبقه‌بندی، مرز مفهومی میان دو طبقه رسم می‌شود، تعریفی (جامع و مانع) برای آن مفهوم ارائه می‌شود و همه‌ی مثال‌های آن مفهوم در آن طبقه قرار می‌گیرد.
مثلاً در دسته‌بندی برگ‌ها، تعدادی برگ را با توجه به ویژگی‌هایشان در دسته‌های مختلف قرار می‌دهیم. اما در طبقه‌بندیِ برگ‌ها، طبقه‌هایی می‌سازیم که شامل همه‌ی مثال‌های آن طبقه است.
شبیه همین مثال را می‌توان درباره شکل‌ها نیز گفت. مثلاً در دسته‌بندی تعدادی شکل کاغذی، کودک ممکن است مربع‌ها را در یک دسته قرار دهد ولی اگر یک مربع بزرگ مقوایی به او نشان دهیم، آن را در دسته‌ی مربع‌های قبلی قرار ندهد و دسته‌ی جدیدی برای شکل‌های بزرگ بسازد؛ اما در طبقه‌بندی مربع‌ها، منظور از مربع، همان تعریف مربع است و آن طبقه، شامل همه‌ی مثال‌های مربع است و می‌توانیم با توجه به تعریف درباره‌ی این که یک مصداق خاص در آن طبقه قرار می‌گیرد یا نه، استدلال کنیم.
کمی توضیح بیشتر درباره‌ی مثال مربع‌ها:
در دسته‌بندی تعدادی مربع کاغذی، اگر بخواهیم درباره‌ی این‌که «آیا اشیاء این دسته، تقارن محوری دارند؟»، صحبت کنیم، کافی است همه‌ی مربع‌های کاغذی آن دسته را تا کنیم و نشان دهیم که تقارن دارند. اما در طبقه‌ی مربع‌ها برای نشان دادن این که «اشیاء این طبقه، تقارن دارند.» باید آن را با توجه به تعریف مربع، در حالت کلی بررسی کنیم. بدین ترتیب گرچه ممکن است کودک حتی پیش از ورود به مدرسه بتواند مصداق‌هایی از مربع را در دسته‌ی مربع‌ها قرار دهد، اما فاصله‌ی این دسته‌بندی با درک مفهوم مربع به عنوان یک طبقه، بسیار زیاد است.
پی‌نوشت.
ایده‌های آمنه احمدی همیشه برایم الهام‌بخش بوده است. در این متن، ترکیب «مرز مفهومی» را به‌کار برده‌ام که اولین بار از ایشان شنیده‌ام، بسیار ممنونشان هستم.
دیدگاهتان را بنویسید